فصل چهارم

نور
صورتي از انرژي است كه توسط اجسام داغ
تابش مي شود.
نور چگونه منتشر مي
شود؟
در
يك محيط يكنواخت مثل هوا، نور در همه
جهت ها به صورت خط راست منتشر مي شود. دليل حركت مستقيم نور تشكيل سايه در پشت
اجسام كدي است.
پاسخ دهيد1:
1-
چرا از بيرون يك جعبه فلزي يا تخته اي، اشياي
درون آن ديده نمي شود، اما درون يك ظرف شيشه اي از بيرون ديده مي شود؟
2-
چند ماده شفاف
و چند ماده غير شفاف را كه مي شناسيد نام ببريد.
پاسخ 1:
جعبه فلزي يا تخته اي اجسام كدر هستند و نمي توانند نور را از خود عبور دهند،
اما ظرف شيشه اي جسم شفاف است و مي تواند نور را از خود عبور دهد.
پاسخ 2:
شيشه،
آب، نفت، هوا ماده هاي شفاف و فلز، چوب، قير ماده هاي غير شفاف يا كدر هستند. |
چشمه نور چيست؟
محلي
كه از آنجا نور تابيده مي شود، منبع يا
چشمه نور مي نامند.
چشمه هاي نور چند
نوعند؟
دو
نوع: چشمه نقطه اي - چشمه گسترده.
چشمه نقطه اي نور
چگونه است؟
هرگاه
منبع تابش نور به صورت روزنه اي كوچك
باشد، آنرا چشمه نقطه اي نور مي نامند.
چشمه گسترده نور
چگونه است؟
هرگاه
منبع تابش نور بزرگ باشد چشمه گسترده
نور ناميده مي شود. در واقع هر چشمه گسترده شامل تعداد زيادي چشمه نقطه اي است.
مانند خورسيد يا يك لامپ روشن.
پرتو نور چيست و
چگونه نشان داده مي شود؟
يك
باريكه خيلي نازك نور را پرتو مي
نامند. پرتو نور توسط يك خط راست با پيكاني كه جهت انتشار نور را نشان مي دهد،
نمايش داده مي شود.
جهت تابش نور


وسيله هاي آزمايش: چراغ قوه - يک تکه مقواي نسبتاً
ضخيم - پرگار - قيچي - تيغ - نوارچسب.
١- از مقوا دايره اي به اندازه ي سطح شيشه چراغ قوه ببريد.
٢- شکافي به عرض يک تا دو ميليمتر مطابق شکل (٤-٢-الف) بر روي مقوا ايجاد کنيد.

شکل
٤-٢
٣- مقوا را بر دهانه ي چراغ قوه طوري نصب کنيد که آن را به طور کامل بپوشاند و
از اطراف دهانه ، نور بيرون نيايد.
٤- در مکاني که خيلي روشن نباشد، چراغ قوه را مطابق شکل (٤-٢-ب) در لبه ي ميز ،
نگهداريد.
٥- چراغ قوه را روشن کنيد، باريکه ي نور را بر سطح ميز خواهيد ديد.
جواب: ازمايش را
مطابق دستور كار انجام مي دهيم. مشاهده مي شود باريكه نور به خط مستقيم حركت مي
كند.
|
١-
براي نشان دادن انتشار نور به خط راست آزمايشي را طراحي و اجرا کنيد.
٢- گزارشي از کار خود را به کلاس ارائه دهيد.

جواب:
مطابق شكل مقابل در
وسط سه مقوا سوراخ هاي كوچكي ايجاد مي كنيم و يك وجه آنها را طوري تا مي كنيم
كه بتوانند بطور قائم بايستند. سپس شمعي را روشن مي كنيم و مقوا هارا طوري در
مقابل شمع پشت سر هم رديف مي كنيم كه وقتي از طرف ديگر نگاه ميكنيم. شمع روشن
را ببينيم. در صورتيكه يكي از مقواها را اندكي جابجا كنيم ديگر شمع را نخواهيم
ديد. اين آزمايش نشان مي دهد كهنور به خط مستقيم حركت مي كند.
|
سايه
چگونه تشكيل مي شود و بر چند نوع است؟

هرگاه
جسم كدري را در مقابل چشمه نوري قرار
دهيم در پشت جسم فضاي تاريكي پديد مي آيد كه آنرا سايه مي نامند. سايه به دو صورت
توسط چشمه هاي نقطه اي و گسترده ايجاد مي شود. در چشمه نقطه اي فقط سايه تشكيل مي
شود اما در چشمه گسترده علاوه بر سايه نيم سايه نيز ظاهر مي شود.
شکل ٤-٣- انتشار نور از چشمه ي نقطه اي به خط راست و
وجود جسم کدر در مسير نور، سبب تشکيل سايه در طرف ديگر جسم کدر شده است.
  |